ملات ماسه و سیمان چگونه ساخته میشود و چه کاربردی دارد؟

کاربرد ملات ماسه سیمان

از ماسه و سیمان برای اندود کاری در آبریز های بدون پوشش کاشی و در مجاری آب مانند جوی ها در آبرسانی همچنین در مسیر فاضلاب های گسترده به ویژه در پوشش های برخی از بناها استفاده می شود. همچنان که از نام آن برمی‌آید ملات ماسه سیمان از ترکیب ماسه و سیمان تشکیل می شود که به شکل آستر در سفت کاری بنا و زیر اندود و رویه به کار می رود. پس از اجرای آستر ماسه و سیمان از پوشش رویه در شکل‌های مختلف ساده، تگرگی، اشکی، خراشی، چکشی و همچنین رویه های آب ساب و موزاییک شسته به شکل های معمولی و جدول کشی طرح گل و گیاه استفاده میشود. امروزه از روش طرح های به اصطلاح باروک یونانی، سیمانبری، ابزار زنی، کشویی، قاب سازی، سر ستون سازی در طرق معمولی، صیقلی و همچنین از روش اندود پودر سنگ و سیمان سفید استفاده می شود. که به نمای ساختمان جلوه خاصی میدهد. وجود ملات ماسه سیمان با استفاده از سیمان ضد سولفات سبب حفاظت آجرکاری در مسیر کانال های فاضلاب در کارخانه های صنعتی و شیمیایی می شود. همچنین استفاده از ملات ماسه و سیمان در دودکش های کوتاه و بلند کارخانجات صنعتی و نظایر آن باعث محافظت اسکلت آجری دودکش در مقابل گاز های سمی حاصل از سوخت و تسریع در امر کشش دود به خارج می شود. به طور کلی ملات ماسه و سیمان به صورت پوشش خارجی سبب زیبا سازی نمای ساختمان میگردد. همچنین به علت پیوند در خلل و فرج و بندهای عمودی و افقی آجرکاری و مصالح دیگر مانند بلوک چینی، باعث حفاظت اسکلت در مقابل تاثیر عوامل جوی و طبیعی و موارد دیگر می شود.

ماسه مصرفی در ملات ماسه و سیمان : ماسه مصرفی در ملات ماسه سیمان باید در اصطلاح شکسته و با گوشه های تیز با دانه بندی در حد طبیعی و ریزدانه و سیلیت دار باشد. وجود دانه بندی اصولی ماسه سبب گیرایی و مقاومت مضاعف اندود خواهد شد. به ویژه وجود دانه های بسیار ریز سیلیت سبب لوز دار شدن ماسه می شود که اولاً باعث چسبندگی بیشتر ملات با سفت کاری و در ثانی سبب اجرای سریع اندود می شود. ماسه مصرفی در ملات ماسه و سیمان باید عاری از مواد زائد لجنی، خاکی، چربی، رنگ و نظایر آن باشد زیرا وجود خاک و گل در ماسه سبب کاهش مقاومت آن میشود و گاهی نیز موجب ترک برداشتن سطح اندود کاری میگردد.

سیمان مصرفی در ملات ماسه و سیمان : سیمان پرتلند استفاده شده برای ساخت ملات که در اندود کاری استفاده می‌شود باید تازه و زمان تولید آن تا مصرف بمدت طولانی نگذشته باشد. زیرا سیمان کهنه بر اثر گذشت زمان رطوبت هوا را جذب می کنند و دانه های بسیار نرم سیمان به یکدیگر می چسبند که در این حالت در اصطلاح گفته میشود سیمان سنگ شده که مقاومت و چسبندگی آن به شدت کاهش می یابد. چنانچه سیمان مصرفی در اندود کاری به صورت پاکتی باشد نگهداری و حفاظت آن باید به روش اصولی انجام شود. البته با توجه نفوذ رطوبت در پاکت سیمان نیز ممکن است، از این رو انبار سیمان پاکتی باید در فضای مخصوص و کامل خشک و طبق اصول انجام گیرد. سیمان باز که در اصطلاح سیمان فله گفته می‌شود باید در اسرع وقت مصرف شود. سیمان تهران در هر دو نوع سیمان پاکت 50 کیلویی و همچنین به صورت فله از درب کارخانه سیمان تهران به فروش میرسد که از مرغوبترین انواع سیمان مصرفی در بازار ایران است. سیمان فله باید حتماً در سیلو نگهداری شود. نگهداری در سیلو سبب می‌شود که سیمان با هوای آزاد در تماس نباشد در نتیجه از خراب و سنگ شدن آن جلوگیری می شود. در جاهایی که ترکیبات محیط سولفاته و امکان هجوم سولفات ها وجود داشته باشند باید از سیمان ضد سولفات یا اصطلاحاً سیمان تیپ 5 استفاده کرد.

نسبت مواد تشکیل یافته در ملات ماسه سیمان : معمولاً مقدار مصرف سیمان در ملات ماسه و سیمان بین 250 تا 300 کیلوگرم سیمان در هر متر مکعب ملات است. اندازه گیری مقدار ماسه به وسیله کیل انجام میشود معمولاً ابعاد مقطع کیل 50 سانتی متر در 50 سانتی متر و ارتفاع آن نیز 50 سانتی متر است. مشخص است که حجم هشت پیمانه ماسه بدون فضای خالی یک متر مکعب خواهد بود اما به علت اینکه مقداری سیمان فضاهای خالی بین دانه ها را پر می کند و سبب چسبندگی آن ها به یکدیگر می‌شود در محاسبات و اندازه گیری مقدار ماسه بر همان مبنای هشت پیمانه برای یک متر مکعب خواهد بود. به عنوان مثال مقدار سیمان آبیک مصرفی برای یک متر مکعب ملات با توجه به ارزش وزنی، اندازه گیری مشکلی را در بر خواهد داشت. از این رو مقدار وزنی به وسیله پیمانه کردن در اندازه های کمتر امکان پذیر است. معمولاً اندازه گیری مقدار سیمان مصرفی به وسیله ظرف استانبولی یا پاکت سیمان آبیک 50 کیلویی انجام می گیرد به طور کلی روش حجمی برای ماسه و روش وزنی برای سیمان در ساخت ملات ماسه و سیمان استفاده می شود اما در کارگاه از روش حجمی برای ساخت مصالح ماسه و سیمان به شکل پیمانه یا کیل بسیار استفاده میشود.

نحوه ساخت ملات ماسه و سیمان

معمولاً زمانی که گرد سیمان با آب مخلوط میشود یعنی ساختن ملات ماسه سیمان در شکل ورز گیری کامل نباید از 25 دقیقه بیشتر شود. مرحله خود گیری اولیه سیمان تا 60 دقیقه یعنی 35 دقیقه بعد از 25 دقیقه ذکر شده است به همین سبب ملات ماسه سیمان باید پس از ساختن تا 35 دقیقه بعد از آن به تمامی به کار رود. به همین دلیل مقدار ملات ساخته شده باید به اندازه‌ای باشد که با تمام مسائل اجرایی در زمان ذکر شده به مصرف برسد. در صورت کمبود ملات باید دوباره اصول فنی برای ساخت ملات رعایت شود و بلافاصله در زمان یاد شده مصرف کرد چنانچه ملات ماسه سیمان ساوه در زمان بیشتر از زمان معمول باقی بماند می گیرد و چسبندگی اولیه خود را به دست می آورد. از خرد کردن ملات ماسه سیمان ساوه گرفته برای مصرف دوباره آن باید خودداری کرد. زیرا در این صورت وضعیت کریستاله شدن ملات شکسته شده و ملاتی که با اضافه کردن آب و ورز دادن مجدد مصرف شود مقاومت ناچیزی خواهد داشت. در این حالت مقاومت و چسبندگی ملات سیمان ساوه گرفته و خرد شده مانند ماسه است.

ساخت ملات ماسه سیمان به روش دستی : معمولاً در ظرف ملات سازی در اصطلاح به آن استانبولی گفته می شود ماسه و سیمان پیمانه شده و به طریق کاملاً خشک و در سطح صاف و بدون زائده مخلوط می‌شود. مخلوط به شکل کاسه‌ای در اصطلاح آخوره شده و به اندازه کافی به آن آب اضافه می شود. سپس برگردان کردن مخلوط خشک به درون آخوره تا محو سازی آب، عمل زیر و رو کردن و ورز دادن مخلوط خشک با بیل انجام می گیرد تا ملات ماسه و سیمان سپاهان برای مصرف آماده شود. در موقع ورز دادن ملات ماسه سیمان مخلوط باید دقت شود که آب سیمان از آخوره جدا نشود زیرا بر اثر ورز دادن زیاد شیره سیمان سپاهان یا دوغاب سیمان از مخلوط خارج می شود و از مقدار سیمان سپاهان کاسته می‌گردد. گاهی مقدار مصرفی ملات ماسه و سیمان بسیار ناچیز است که مخلوط ماسه سیمان در ظرف استانبولی فراهم می آید، با اضافه کردن آب و ورز دادن به وسیله کمچه خمیر ملات ماسه سیمان آماده مصرف کردن می شود.

ساخت ملات ماسه سیمان با ماشین ملات ساز بتونیر : امروزه ملات مصرفی برای بنایی و اندود ماسه سیمان با ماشین ملات ساز بتونیر ساخته میشود. مخزن این دستگاه در ابعاد محدود و در اندازه های متغیر از 50 لیتر تا 300 لیتر ساخته می شود. ساختن ملات با دستگاه با مقدار آب متناسب، ورز گیری کامل و سرعت انجام می شود. همچنین حالت دورانی دیگ دستگاه سبب مخلوط شدن و ورز کامل ملات می گردد. در روش ساخت ملات با دستگاه ملات ساز ابتدا مقدار مشخصی آب با لوله یا شیلنگ یا سطل به درون دیگ یا مخزن دستگاه ریخته می‌شود. سپس مقدار مشخص ماسه و در پایان سیمان شاهرود به آن اضافه می گردد. در این حالت با چرخش دیگ عمل مخلوط شدن سیمان شاهرود و ماسه به طور کامل انجام می گیرد چنانچه مصالح موجود برعکس ترتیب ذکر شده در دیگ ریخته شود سیمان به پره های دستگاه می چسبد و مصالح به خوبی با هم مخلوط نمیشود. همچنین این کار باعث اتلاف وقت و هدر رفتن مصالح خواهد شد.

کرم بندی ماسه و سیمان بر روی دیوار

کرم بندی به روش اسپرس زدن یا پلاستر سیمانی : در این روش ملات ماسه سیمان فیروزکوه در نقش به طور پی در پی پاشیده می‌شود تا قطر آن به دو و نیم سانتیمتر برسد. سپس تسطیح آن به وسیله تخت ماله انجام می گیرد تا ضخامت تخت شده ملات ماسه سیمان فیروزکوه به دو سانتی متر برسد. ملات ماسه و سیمان را که در ظرف استانبولی قرار دارد با نوک کمچه از داخل ظرف برداشته با حرکت چرخشی از ناحیه کرم بندی شده زیرین به طرف بالا پاشیده به طوری که سطح مابین دو کرم از ملات پوشیده شود. شمشه چوبی را آهسته بین دو کرم میکشیم به گونه‌ای که با سطح دو کرم مماس شود. گرفتن ملات سیمان فیروزکوه در آغاز ساختن ملات مانند ملات گچ خاک کوه سفید نیست. از این رو در سطح زیر کار با پاشیدن ملات ماسه و سیمان به وسیله کمچه در حالت چرخشی سطحی به نام اسپرس یا پلاستر سیمانی ایجاد می‌شود. عمل اسپرس زدن یا پلاستر سیمانی در سطح زیر کار در بین شمشه انجام می گیرد به یقین پس از پایان اسپرس زدن یا پلاستر سیمانی در بین شمشه روی اولین رشته ای که اسپرس یا پلاستر سیمانی بر آن پاشیده شده است می‌توان لایه بعدی کار گذاشت که آستر نامیده می شود. از ویژگی های اسپرس یا پلاستر سیمانی این است که دارای سطحی کاملا ناهموار و با خلل و فرج و پستی و بلندی است که این خود ممکن است سبب پیوند لایه آستر بر روی اسپرس یا پلاستر سیمانی زیر کار شود.

پلاستر ملات ماسه و سیمان آستر

پس از گرفتن نسبی اسپرس یا پلاستر سیمانی ماسه سیمان و ملات ماسه سیمان با حرکت کمچه از پایین به طرف بالا بر روی اسپرس یا پلاستر سیمانی پاشیده میشود. بعد از اینکه ملات به صورت هموار بر کلیه سطوح متن شمشه ها کشیده شد سطح ملات ماسه سیمان پاشیده شده با شمشه چوبی و آهنی شمشه کشی می شود. چنانچه شمشه های گرفته شده ماسه و سیمان تازه باشد عمل شمشه کردن باید با دقت و آهستگی زیاد انجام گیرد تا ملات در سطح شمشه های مذکور جمع نگدرد یا شمشه ی گرفته شده کنده نشود. با توجه به جنس بلوک دیوار اندازه آب در ملات ممکن است تغییر کند. به عنوان مثال چنانچه دیوارچینی با بلوک سفالی صورت گرفته شده باشد در مقایسه با بلوک سیمانی آب موجود در ملات باید بیشتر باشد. همچنین دیوار هبلکس با توجه به اینکه بلوک هبلکس دارای خلل و فرج است آب ملات باید بیشتر از حالت معمولی در نظر گرفته شود. پیوستگی ملات ماسه سیمان با بلوک هبلکس بسیار عالی انجام میشود به شرطی که هبلکس استاندارد و از نوع بلوک AAC باشد. پیوستگی ملات با بلوک آهکی و یا CLC بسیار کم است و استفاده از آن در ساختمان توصیه نمیشود. در صورتی که قسمت هایی از سطح شمشه کشی شده دارای گودی باشد باید ملات بیشتری استفاده کرد تا سطح ملات پاشیده شده کاملا تخت شود. پس از اتمام اندود ملاتی در هر طرف با عمل اسپرس زدن یا پلاستر سیمانی آستر کردن بغل کش نبش نیز انجام می شود. برای تخت بودن انتهای سطح اندود شده با ملات ماسه سیمان در ناحیه سر سطح اندود کاری نیز شمشه گیری می شود. با توجه به نوع بلوکی که دیوارچینی مورد استفاده قرار گرفته است ضخامت لایه شمشه کشی شده تعیین میشود. پس از پایان شمشه کش کردن چنانچه رویه ساده مورد نظر باشد ماسه را غربال کرده پس از ساختن ملات ماسه و سیمان با ماسه غربال شده ملات را با کمچه برمیداریم بر روی سطح ماله می گذاریم و از پایین به بالا به طور یکنواخت روی سطح ملات آستر می کشیم. این ملات به ضخامت 3 تا 5 میلی متر روی سطح حاصل کشیده می شود پس از این مرحله به وسیله حرکت های دورانی تخته ماله سطحی کاملاً تخت و یکنواخت پدید می آید.