گچ کاری ساختمان و گچبری

گچ کاری ساختمان

گچ کاری ساختمان پس از دیوارچینی ساختمان و به منظور یکپارچه سازی دیوار و همچنین قابلیت رنگ پذیری اجرا میشود. گچ کاری ساختمان به فرآیند پوشش دادن سطوح دیوارهای داخلی ساختمان با یک عایق حرارتی با انواع گچ ساختمانی اشاره دارد. این فرآیند در واقع شامل اعمال یک لایه یک نازک از مخلوط گچ بر روی سطح دیوار ساختمان می باشد. لایه گچ به دلیل نرمی و الاستیسیته بالایی که دارد، ارتجاع پذیری بالایی دارد و به سادگی هر حرکت و اصطکاکی که به آن وارد شود به راحتی جذب میشود و به افزایش مقاومت سطح نیز کمک میکند. در کنار این مزایا، لایه گچ کاری شده سطح روان و بسیار نرم و صافی می دهد که برای انجام دادن مجدد کارهای دکوراتیو و ساختمانی بسیار مفید و کاربردی می باشد. گچ ساختمانی با توجه به محل گچ کاری و همچنین فرآیند تولید گچ به سه دسته 1- گچ زیرکار، 2- گچ روکار و 3- گچ سوپر تقسیم میشود. تفاوت انواع گچ کوه سفید در نوع آسیاب آن و همچنین نوع الک و دانه بندی و سرند شدن آن است. به عنوان مثال گچ زیرکار با درشت ترین نوع الک سرند میشود و همانطور که از نام آن مشخص است برای مصارف گچ کاری زیرکار یا اصطلاحاً اولین لایه روی بلوک ساختمانی کاربرد دارد. یکی از اصلاحاتی که در گچ کاری ساختمان به کار میرود زبره گچ است. در اصطلاح به درشت دانه های موجود در گچ زبره میگویند. هرچه زبره در گچ ساختمانی بیشتر باشد از این رو گچ تولید شده کیفیت آن به نسبت پایین است و برای مصارف ساختمانی دارد و متناظر با آن قیمت ارزان تر است. البته این مطلب را باید در نظر داشت که چنانچه به عنوان اولین لایه پس از اجرای دیوار با انواع بلوک ساختمانی قرار است گچ کاری شود، به منظور پیوستگی بهتر لایه گچ و بلوک ساختمانی بهتر است از گچ زبره دار استفاده شود. به همین دلیل گچ کاری با گچ زیرکار زبره دار به صورت مستقیم بر روی بلوک ساختمانی توصیه میشود.

مراحل گچ کاری ساختمان

1- آماده کردن سطح : چنانچه گچ کاری برای اولین لایه مد نظر باشد باید از انواع گچ زیرکار و یا گچ و خاک آماده استفاده شود. در صورتی که از بلوک سیمانی برای دیوارچینی استفاده شده باشد بهتر است از گچ زیرکار و در صورتی که بلوک سفالی استفاده شده باشد باید از گچ و خاک آماده و همچنین در صورتی که از بلوک هبلکس استفاده شده باشد میتوان مستقیماً از گچ سفید کاری و یا گچ سوپر به منظور گچ کاری استفاده کرد.

2- آماده سازی ملات گچ : پودر گچ متناسب با محل گچ کاری را با آب مخلوط کرده و به آرامی با آب به وسیله همزن مخلوط میشود تا به غلظت به دلخواه برسد. مقصود از غلظت دلخواه میزان شل بودن یا سفت بودن ملات گچ است. هرچه میزان پودر گچ ساوه طلایی نسبت به آب بیشتر باشد ملات سفت تر خواهد بود. در شرایطی که سرعت اجرای گچ کاری زیرکار بالا باشد معمولاً از ملات سفت و در لایه پرداخت معمولاً از گچ شل تر استفاده میشود. لایه گچ رو کار یا سفیدکاری لایه انتهایی گچ کاری پیش از رنگ آمیزی است.

3- گچ کاری سطح دیوار و یا سقف : به صورت مرحله به مرحله با استفاده از ماله گچ کاری، گچ را روی سطح برای تسطیح بیشتر پیش میرود. معمولاً برای حمل ملات گچ از اسلامبولی استفاده میشود. همچنین با توجه به اینکه ملات گچ به سرعت خشک میشود توصیه میشود به میزانی که استادکار برای پوشش دیوار و یا سقف نیاز دارد ملات گچ ساخته شود. همچنین با اضافه کردن مقداری سیمان سفید به ملات میتوان مقاومت آن در مقابل ترک خوردگی را افزایش داد.

4- پرداخت لایه نهایی گچ کاری : زمانی که لایه گچ روکار خشک شد، تمامی ترک های روی آن مجدداٌ گچ کاری میشود. برای پرداخت لایه نهایی میتوان از انواع گچ سوپر و همچنین ماله پلاستیکی استفاده کرد. ماله پلاستیکی از افتادن موج ناشی از گچ کاری بر روی دیوار یا سقف جلوگیری میکند و سطح نهایی را بسیار صاف و صیقلی میکند.

کاربرد گچ و خاک در گچ کاری ساختمان

پس از اجرای دیوار با انواع بلوک ساختمانی و پس از اتمام دیوارکشی معمولاً از گچ زیرکار و یا گچ و خاک آماده استفاده میشود. برای گچ کاری اولین لایه روی بلوک ساختمانی و جلوگیری از ترک خوردن پس از گچ کاری معمولاً از مخلوط گچ ساختمانی و خاک رس استفاده میشود. مخلوط گچ ساختمانی خاک رس به دو دلیل اصلی در گچ کاری ساختمان استفاده میشود. دلیل اول کاهش هزینه ها است به نحوی که با مخلوط گچ و خاک هزینه به نسبت کاهش کاهش پیدا میکند. دلیل دوم استفاده از مخلوط گچ و خاک در لایه زیرکار ساختمان این است که ضریب انبساط خاک رس و بلوک ساختمانی تقریباً یکسان است از این رو در اثر انبساط و انقباض ساختمان لایه گچ کاری ترک نمیخورد. گچ و خاک در کارگاه ساختمانی به دو نوع مختلف تولید میشود. میتوان در کارگاه ساختمانی از مخلوط گچ زیرکار و همچنین خاک رس استفاده کرد که این مطلب خیلی توصیه نمیشود زیرا رطوبت موجود در خاک رس منجر به فساد گچ کاری میشود. معمولاً در کارگاه از گچ زیرکار به دلیل ارزانی برای تولید مخلوط گچ و خاک استفاده میشود. گچ زیرکار دارای زبره است و بهتر است که پیش از گچ کاری در محل آن را الک کرد. گچ زیرکار معمولاً به عنوان اولین لایه روی بلوک ساختمانی پس از دیوارچینی استفاده میشود. معمولاً لایه گچ زیرکار توسط استاد گچ کاری ساختمان بر روی بلوک و از مخلوط آن با مقدار معینی آب صورت میگیرد. در صورتی که از بلوک سفالی برای دیوارکشی استفاده شود توصیه میشود که از مخلوط گچ و خاک به عنوان لایه زیرکار استفاده شود زیرا بلوک سفالی از جنس خاک رس است و در اثر انبساط و انقباض لایه گچ کاری ترک نمیخورد. اما در شرایطی که از بلوک سیمانی و یا بلوک هبلکس به منظور دیوارکشی استفاده شود میتوان تنها از گچ زیرکار ساختمانی استفاده کرد و نیازی به مخلوط گچ و خاک نیست. در شرایطی که از بلوک هبلکس استفاده شود حتی نیازی به لایه گچ زیرکار نیست و میتوان مستقیماً لایه سفید کاری را بر روی بلوک اجرا کرد و از این رو هزینه های اجرای ساختمان کاهش پیدا خواهد کرد. بلوک هبلکس به دلیل اینکه سطح صافی دارد نیاز به تراز با لایه گچ زیرکار و یا گچ و خاک آماده ندارد. تنها موردی که در زمان گچ کاری بر روی بلوک هبلکس باید به آن دقت کرد این است که پیش از اجرا بلوک با آب خیس شود تا بلوک آب ملات گچ را به خود نکشد.

تفاوت گچ زیرکار و سفیدکاری در گچ کاری ساختمان

یکی از نکاتی که پیش از اجرای لایه گچ کاری زیرکار ساختمان باید حتماً در نظر داشت این است که پیش از اجرای لایه زیرکار بهتر است آب پاشی روی بلوک به میزان کافی انجام شود تا از کشیده شدن آب مخلوط گچ حریر توسط بلوک جلوگیری شود و از ترک احتمالی پس از اجرای گچ کاری جلوگیری به عمل آید. معمولاً توصیه میشود که لایه گچ کاری زیرکار به مدت 30 روز در هوای معتدل پس از اجرا خشک شود تا لایه های ترک خوردگی احتمالی در این مدت شناسایی شود و نسبت به رفع آن اقدام شود. پس از اتمام لایه گچ زیرکار اقدام به سفیدکاری و یا لایه گچ رو کار میرسد. گچ سفیدکاری روکار در واقع لایه نهایی گچ کاری است که لایه انتهایی آن است و بر روی این لایه نقاشی ساختمان صورت میگیرد. گچ سمنان یکی از بهترین و با کیفیت ترین انواع گچ ساختمانی تولیدی و صادراتی در ایران است که معمولاً با همین نام نیز در بازار ایران به فروش میرسد. گچ کاری با گچ سمنان نیازی به سرند کردن و الک مجدد در کارگاه ندارد که این مسئله منجر به کاهش هزینه های ساخت میگردد. یکی از اشتباهاتی که برخی از کارفرمایان در هنگام خرید مصالح ساختمانی مانند گچ ساختمانی میکنند این است که تصور میشود چنانچه هزینه کمتری برای خرید مصالح پرداخت کنند و در واقع قیمت مصالح ساختمانی را در احداث پروژه به حداقل برسانند هزینه های ساختمان کاهش پیدا میکنند. با توجه به اینکه مصالح ساختمانی ارزان احتمالاً غیر استاندارد است از این رو افزایش هزینه ها و خسارت به گچ کاری ساختمان پس از اجرای آن و ترک خوردگی احتمالی جلوگیری شود. توصیه میشود که از انواع مصالح ساختمانی و انواع گچ ساختمانی استاندارد در اجرای گچ کاری ساختمان استفاده شود.

گچ کاری دیوار ساختمان

پس از اجرای دیوارچینی با توجه به جنس بلوک و پیش از اجرای گچ کاری دیوار ابتدا باید نوع گچ ساختمانی تعیین شود. در صورتی که دیوارچینی با استفاده از بلوک سیمانی صورت گیرد ابتدا باید از لایه گچ و خاک و یا گچ زیرکار بر روی بلوک اجرا شود. گچ و خاک به دو صورت آماده در کارخانه و همچنین تولید در محل پروژه مصرف میشود. با توجه به اینکه ضریب انبساط حرارتی بلوک سیمانی و گچ یکی نیست توصیه میشود از گچ و خاک در این موارد استفاده شود تا از ترک خوردگی سطح گچ کاری شده پس از خشک شدن جلوگیری شود. همچنین پس از دیوارچینی با بلوک سفالی ابتدا باید گچ و خاک اجرا شود. با توجه به اینکه بلوک سفالی از جنس خاک رس است و در مخلوط گچ و خاک نیز از خاک رس استفاده شده است از این رو ضریب انبساط حرارتی لایه گچ و خاک و بلوک سفالی یکی است که این مطلب در جلوگیری از ترک خوردگی پس از خشک شدن سطح گچ کاری شده بسیار موثر است. همچنین در صورتی که از بلوک AAC و یا بلوک هبلکس در دیوارچینی استفاده شود نیازی به اجرای لایه گچ زیرکار نیست و میتوان مستقیماً لایه گچ سفیدکاری را اجرا کرد. با توجه به اینکه سطح بلوک AAC صاف و صیقلی است و همچنین ضریب انبساط حرارتی آن با گچ تقریباً برابر است نسازی به اجرای لایه گچ و خاک یا گچ زیرکار نیست. یکی از مواردی که پیش از گچ کاری بلوک AAC باید به ان دقت کرد این است که این نوع بلوک تخلخل بسیاری دارد از این ممکن است آب ملات گچ را به خود بکشد و منجر به ترک خوردگی لایه گچ کاری شود. از این رو پیش از گچ کاری بر روی دیوار AAC بهتر است سطح بلوک با آب خیس و به نوعی اشباع شود. همچنین با توجه به انکه بر روی بلوک AAC فقط لایه نازک سفیدکاری اجرا میشود از این رو در زمان اجرای دیوار AAC باید حداکثر دقت صورت گیرد تا لایه گچ سفیدکاری با حداقل ضخامت انجام شود. در صورتی که دیوارچینی بلوک AAC به دقت و تراز و شاقول انجام شود ضخامت لایه گچ کاری سفیدکاری کاهش پیدا میکند که این مسئله منجر به کاهش هزینه ساخت ساختمان خواهد شد. پس از اجرای لایه اولیه گچ و خاک و یا گچ زیرکار لایه گچ سفیدکاری اجرا میشود. لایه سفید کاری بسیار نازک است و میتوان از انواع گچ مخصوص سفیدکاری و یا گچ سوپر میکرونیزه برای پرداخت لایه نهایی استفاده کرد. همچنین در شرایطی که نیاز به گچ کاری بر روی ستون سیمانی میباشد میتوان از انواع گچ گیپتون استفاده کرد. گچ گیپتون نوعی گچ ساختمانی مخصوص اجرا بر روی سطوح بتنی و سیمانی است. با توجه به اینکه فرمولاسیون گچ گیپتون اصلاح شده است میتوان از ملات گچ ساخته شده با گچ گیپتون به صورت مستقیم بر روی سطوح بتنی یا سیمانی استفاده کرد. گچ ساختمانی معمولی گیرشی با سطح بتنی و سیمانی ندارد و به مرور زمان و به سادگی از روی آن بلند میشود. در شرایطی که استفاده از گچ گیپتون به دلیل قیمت بالاتر آن در دسترس نباشد میتوان از انواع گچ معمولی اما با استفاده از رابیتس بر روی آن استفاده کرد. معمولاً از انواع رابیتس 13 ستون و یا رابیتس 11 ستون استفاده میشود. در شرایطی که به منظور دیوارچینی از دیوار گچی پیش ساخته استفاده شود با توجه به اینکه جنس دیوار گچی از جنس گچ پخته شده است میتوان به صورت مستقیم از گچ سفیدکاری به منظور گچ کاری نهایی بر روی دیوار گچی استفاده کرد. دیوار گچی در سه ضخامت 7 سانت و 8 سانت و 10 سانت تولید میشود.

گچ کاری سقف ساختمان

گچ کاری سقف ساختمان به دو شیوه کلی انجام میشود. یا اینکه لایه گچ به صورت مستقیم بر روی سقف اجرا میشود و یا اینکه از سقف کاذب به منظور گچ کاری سقف استفاده میشود. در شرایطی که سقف تیرچه بلوک باشد با توجه به اینکه در سقف تیرچه بلوک از تیرچه سقفی و بلوک سقفی سفالی استفاده میشود بهتر است که گچ کاری با استفاده از گچ و خاک اجرا شود. همانطور که توضیح داده شد به دلیل اینکه سفال سقفی از جنس خاک رس است بهتر است از گچ و خاک آماده استفاده شود تا اختلاف ضریب انبساط حرارتی منجر به ترک خوردگی در گچ کاری سقف ساختمان نشود. پس از اجرای لایه گچ و خاک میتوان لایه سفیدکاری را بر روی آن اجرا کرد و پس از پرداخت آن سطح سقف آماده رنگ آمیزی میشود. همچنین در شرایطی که در سقف تیرچه از پلاستوفوم به جای بلوک سفال سقفی استفاده شده باشد میتوان از لایه گچ سفید کاری به صورت مستقیم بر روی تیرچه و پلاستوفوم اجرا کرد. برخی از انواع پلاستوفوم استاندارد شیار مخصوص گچ کاری در لایه زیرین خود دارند که برای پیوستگی بهتر گچ و پلاستوفوم این شیار ها ایجاد شده است. شیار لایه زیرین پلاستوفوم برای اتصال و پیوستگی مناسب بین گچ ایجاد شده است که با استفاده از این شیار میتوان مستقیماً گچ سفیدکاری را بر روی سقف اجرا کرد. البته با توجه به توصیه اکثر آیین نامه های ساختمانی بهتر است که از اجرای مستقیم لایه گچ کاری بر روی سقف اجتناب کرد و به همین منظور میتوان از سقف کاذب استفاده کرد. برای اجرای سقف کاذب ابتدا رابیتس بندی سقف انجام میگیرد و سپس لایه گچ بر روی رابیتس اجرا میشود. یکی از نکاتی که پیش از گچکاری سقف با استفاده از سقف کاذب رابیتس باید در نظر گرفت آویز گیری آن از سقف اصلی است. مطابق با آیین نامه ها آویز گیری باید پیش از بتن ریزی سقف و در بتن سقف انجام گیرد و آویز گیری از تیرچه سقف صحیح نیست. همچنین در شرایطی که نمیتوان رابیتس بندی را به هر دلیلی انجام داد میتوان به صورت جایگزین از کناف سقف در این شرایط استفاده کرد. کناف سقف نسبت به گچ کاری سرعت بیشتری دارد اما قیمت تمام شده آن برای سقف ساده بیشتر است. همچنین نمیتوان انواع گچ بری را بر روی سقف کناف اجرا کرد.

گچبری ساختمان

منظور از عملیات گچبری ساختمان مجموعه ای از عملیات گچ کاری برای زیباسازی فضای داخلی ساختمان با استفاده از انواع گچ مخصوص گچبری و ساخت انواع گچبری تزیینی و باکس نور مخفی و سرستون است. معمولاً از انواع گچ سوپر یا اصطلاحاً گچ دو بار سرند و دو بار الک استفاده میشود. با توجه به اینکه سوپر گچ ریزدانه است از این رو کار با آن و شکل پذیری آن برای استادکار گچبری ساده تر است. گچ متین یکی از بهترین انواع گچ سوپر میکرونیزه دو بار سرند در بازار ایران است و با توجه به کیفیت بالا و همچنین استاندارد بودن آن و شکل پذیری مناسب آن در گچ کاری استفاده آن به کارفرمایان محترم صنعت ساختمان توصیه میشود. گچ سوپر متین پیش از گچ کاری و گچ بری نیازی به الک مجدد در کارگاه ساختمانی ندارد و از این رو هزینه ها کاهش پیدا میکند. این مسئله در احجام کاری بالا نسبت به انواع سوپر گچ با کیفیت پایین تر از نظر اقتصادی به صرفه تر است. گچ کاری یا گچبری با استفاده از سوپر گچ ساختمانی معمولاً برای اجرای سقف کاذب ساختمانی صورت میگیرد. سقف کاذب ساختمان برای پوشش سقف اصلی ساختمان که بتن ریزی شده است و محل عبور تاسیسات برقی و لوله کشی آب و فاضلاب است کاربرد دارد. معمولاً برای پوشش سقف کاذب اجرای یک لایه گچ بری با استفاده از پوشش رابیتس یا راویز و میلگرد یکی از اصلی ترین انواع سقف کاذب در صنعت ساختمان ایران محسوب میشود. برای احداث لایه سقف کاذب گچبری ابتدا میلگرد آویز که معمولاً از میلگرد سایز 10 و یا 8 ساختمانی میباشد در هنگام ساخت ساختمان در بتن سقف مدفون میشود و از این میلگرد برای ساپورت سقف کاذب استفاده میشود. در صورتی که در هنگام ساخت میلگرد آویز در بتن سقف مدفون نباشد میتوان از از جوشکاری میلگرد ساپورت به میلگرد تیرچه آویز لازم را گرفت البته از نظر مهندسی آویز گیری سقف رابیتس گچ کاری از تیرچه بتنی کاملاً اشتباه است و این امر ممکن است منجر به خسارات جبران ناپذیر سازه ای به ساختمان شود. متاسفانه برخی از استادکاران گچبری برای آویز گیری سقف کاذب به بتن تیرچه بتنی آسیب میرسانند تا محلی را برای جوشکاری میلگرد فراهم کنند که این مسئله از دیدگاه مهندسی سازه اشتباه است. همچنین با توجه به اینکه وزن سقف کاذب گچ بری به تیرچه بتنی اضافه میشود از این رو مقاومت تیرچه در مقابل انواع بار سازه ای افزایش پیدا میکند این مسئله از دیدگاه های سازه ای صحیح نیست. پس از ساپورت گیری توسط میلگرد آویز نوبت به رابیتس بندی سقف کاذب میرسد که معمولاً رابیتس یا راویز را با استفاده از انواع مفتول آرماتور بندی به میلگرد متصل میکنند. در این مرحله بهتر است از رابیتس 13 ستون استفاده شود زیرا این نوع رابیتس تحمل مقاومت وزنی بیشتری به انواع 9 ستون دارد. قیمت رابیتس با توجه به وزن هر برگه آن تعیین میشود به نحوی که هرچه وزن رابیتس کمتر باشد به همان نسبت قیمت آن نیز کمتر است. یکی از مطالبی که پیش از شروع گچ کاری و خرید رابیتس باید به آن توجه کرد تمام گالوانیزه بودن آن است. به نحوی که در شرایطی که رابیتس تمام گالوانیزه نباشد امکان زنگ زدن رابیتس و انتقال آن به سطح گچ کاری و گچ بری امکان دارد که این مسئله منظره ناخوشایندی را به وجود خواهد آورد. پس از رابیتس بندی لایه گچ بری بر روی آن قرار میگیرد و استادکار میتواند انواع ابزار گچ بری را با توجه به سلیقه کارفرما بر روی آن اجرا کند. انواع کشویی گچبری و همچنین ابزار اتوبوسی با استفاده از هنر استادکار گچ کاری ساختمان و با توجه به سلیقه کارفرما قابلیت اجرا بر روی لایه گچی را دارند. توصیه میشود برای اجرای ابزار گچ بری از گچ با کیفیت ریزدانه مانند گچ درسا ممتاز استفاده شود. در مقایسه با انواع دیگر سقف کاذب مانند کناف، گچبری با رابیتس به نسبت، زمان طولانی تری دارد و ممکن است اندکی هزینه آن نیز در مقایسه با انواع سقف کاذب کناف و گچ برگ نیز بیشتر شود. اما با توجه به امکان اجرای انواع ابزار بر روی گچ زیبایی آن در مقایسه با انواع سقف ساده کناف دو چندان است. قیمت گچ کاری و گچبری در ساختمان شامل هزینه جوشکاری میلگرد و رابیتس بندی و همچنین اجرت گچ بری و هزینه گچ ساختمانی مصرفی است که مجموع این هزینه ها قیمت تمام شده گچبری ساختمان را شامل میشود.