بلوک ساختمانی

انواع بلوک ساختمانی برای دیوارچینی

انواع بلوک ساختمانی به منظور دیوارکشی و دیوارچینی در ساختمان و سمنت برد نما همچنین به منظور دیوارکشی محوطه باغ و یا ساختمان به کار میرود. با توجه به محل مصرف بلوک ساختمانی نسبت به انتخاب نوع بلوک باید اقدام شود. به عنوان مثال در محیط بیرونی ساختمان به دلیل در معرض قرار گرفتن دیوار در باد و باران و نور خورشید باید از بلوکی استفاده کرد که در مقابل عوامل جوی مقاوم باشد. در این مورد نمیتوان از انواع بلوک سفالی و یا بلوک گچی که در مقابل آب حساس هستند استفاده کرد. بهتر است در اینگونه موارد از انواع بلوک سیمانی که در مقابل عوامل جوی مقاومت بیشتری دارد استفاده شود. یکی دیگر از نکاتی که باید در نظر داشت این است که دیوار چینی با انواع بلوک ساختمانی منجر به افزایش وزن ساختمان میشود. در شرایطی که دیوارچینی داخلی ساختمان مد نظر باشد ترجیح بر این است که تا حد امکان نسبت به سبک سازی ساختمان اقدام شود. با توجه به اینکه هر چه وزن ساختمان بیشتر شود اثر نیروی زلزله نیز بر آن بیشتر است مطابق با مقررات ملی ساختمان باید نسبت به کاهش وزن ساختمان اقدام شود. در اینگونه موارد توصیه میشود از انواع بلوک ساختمانی سبک مانند بلوک هبلکس و یا بلوک پوکه ای سیمانی استفاده شود. استفاده از بلوک ماسه ای سیمانی و همچنین انواع آجر فشاری در دیوارچینی داخلی ساختمان مطابق با ضوابط آیین نامه ها منسوخ شده است. پس از نصب اسکلت ساختمان جهت محصور کردن دور تا دور ساختمان از انواع بلوک ساختمانی متناسب با نوع کاربری و همچنین بودجه ای که سازنده جهت ساخت در نظر گرفته است تعیین میشود. با توجه به تنوع مصالح ساختمانی در ایران میتوان دیوارکشی را به دو روش مصالح سنتی و یا به روش مصالح مدرن اجرا کرد. مصالح سنتی که از قدیم در صنعت ساختمان ایران کاربرد دارد شامل بلوک سیمانی، بلوک سفالی و دیوار گچی میباشد. معمولاً به دلیل فراوانی مواد اولیه مانند سیمان و ماسه و خاک و رس و گچ در ایران ساخت انواع بلوک ساختمانی با مصالح پایه در ابران به وفور صورت میگیرد و عمدتاً این نوع مصالح نیز در بازار ایران با قیمت اقتصادی و مقرون به صرفه تولید و به فروش میرسند. همچنین انواع بلوک مدرن نیز شامل انواع بلوک لیکا و دیوار والکریت و بلوک هبلکس یا بلوک AAC هست که با توجه به نوع مصالح و همچنین تکنولوژی ساخت آن نسبت به انواع بلوک با مصالح پایه و سنتی قیمت بالاتری دارند اما به دلیل نوع تولید و مواد به کار رفته در آن از کیفیت ساخت بالاتری برخوردار هستند. یکی از مسائلی که سازندگان در حین ساخت برای آنها مهم است اجرای دیوارکشی با انواع بلوک ساختمانی است. به عنوان مثال اکثراً استادکاران بنا برای اجرای دیوارکشی ساختمان ترجیح میدهند از انواع بلوک سنتی استفاده کنند زیرا طی سالیان مختلف کار با آن را فرا گرفته اند. این در حالی است که تفاوت خاصی میان اجرای دیوار با مصالح سنتی و مدرن نیست و هر دو نوع انواع بلوک در اجرا تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد. در موردی دیگر مهم است که تشخیص دهیم با توجه به نوع کاربری دیوارکشی از کدام بلوک استفاده شود. به عنوان مثال در دیوارکشی دور باغ با توجه به اینکه ایستایی دیوار تحت وزن خودش صورت میگیرد باید از بلوک ماسه ای سیمانی و یا بلوک سنگین سیمانی استفاده شود. بلوک سنگین سیمانی یا بلوک ماسه ای با استفاده از مخلوط سیمان و ماسه و همچنین آب با استفاده از دستگاه اتومات بلوک زنی تولید میشود. این نوع بلوک با استفاده از ملات ماسه و سیمان اجرا میشود و هزینه اجرای آن به نسبت سایر انواع دیگر بلوک کمتر است. برای دیوارکشی باغ معمولاً از بلوک 40 در 20 سنگین سیمانی و یا بلوک 15 در 50 ماسه ای سیمانی استفاده میشود. هرچه طول بلوک بیشتر باشد سرعت اجرای آن نیز به همان نسبت بیشتر است. در ادامه به طور کامل در مورد مزایا و معایب انواع بلوک ساختمانی توضیح داده شده است.

انواع بلوک ساختمانی گچی

دیوارکشی با بلوک گچی که به اصطلاح به آن دیوار گچی گفته میشود از انواع دیوار کاذب است که با استفاده از انواع بلوک تولیدی گچ و در ضخامت 7 سانتیمتری و 8 سانتیمتری و 10 سانتیمتری تولید میشود و به فروش میرسد. معمولاً در شرایطی که نیاز به اجرای دیوار کاذب با انواع بلوک ساختمانی و با سرعت بالا و همچنین استحکام باشد بهترین گزینه دیوار گچی است. بلوک گچی در دو نوع توخالی و توپر تولید میشود و نوع توپر آن معمولاً در ضخامت های 7 سانت و 8 سانت و نوع توخالی دیوار گچی در ضخامت 10 سانتیمتری تولید میشود. معمولاً نوع گچ مصرفی در تولید بلوک گچی بر قیمت آن اثر گذار است به عنوان مثال در شرایطی که از گچ سمنان در تولید بلوک گچی استفاده شود قیمت آن نسبت به دیگر انواع گچ اندکی بیشتر است. همچنین کیفیت انواع بلوک ساختمانی گچی تولید شده با گچ سمنان نیز نسبت به سایر انواع دیگر گچ بالاتر است. دیوار گچی توخالی منجر به کاهش وزن نهایی دیوار گچی و همچنین کاهش ضخامت لایه گچ کاری میشود که این مسئله در کاهش وزن ساختمان و در نتیجه کاهش بار ثقلی و اثر نیروی زلزله بر ساختمان مؤثر است. دیوار پیش ساخته گچی برای عایق کاری صوتی و عایق کاری حرارتی بسیار مناسب است و برای دیوار کشی داخلی ساختمان و همچنین بین واحد بسیار مناسب است. همچنین یکی از مزایای اصلی این نوع بلوک ساختمانی این است که در شرایطی که نیاز به عبور تأسیسات برقی نظیر سیم برف و لوله خرطومی باشد به راحتی با استفاده از شیار زن میتوان نسبت به ایجاد مسیر اقدام کرد و پس از لوله گذاری نیز با استفاده از انواع گچ نسبت به پر کردن محل شیار اقدام کرد.

انواع بلوک ساختمانی سیمانی

بلوک سیمانی در دو نوع اصلی بلوک سیمانی سبک و بلوک سیمانی سنگین تولید و به فروش میرسد. منظور از سبک و سنگین در نامگذاری آن اشاره به سبکی یا سنگینی وزن آن میباشد. تولید انواع بلوک ساختمانی سیمانی معمولاً در کارگاه و یا کارخانه و به دو روش دستی و یا اتوماتیک تولید میشود. در شرایطی که بلوک سیمانی به روش سنتی و دستی تولید شود کیفیت آن به میزان سیمان استفاده شده در آن دارد. هرچه در تولید بلوک سیمانی میزان سیمان بیشتری بکار رود قیمت آن نیز به تناسب بالاتر خواهد رفت. همچنین این نوع بلوک سیمانی که به بلوک پر سیمان نیز معروف است کیفیت بالاتری دارد و در زمان کار توسط بنا استحکام بیشتری خواهد داشت. در تولید بلوک سبک سیمانی از مخلوط سیمان و انواع سبکدانه استفاده میشود. در شرایطی که از سبکدانه معدنی در تولید انواع بلوک ساختمانی سیمانی سبک استفاده شود به آن بلوک سیمانی سبک معدنی و در شرایطی که از انواع سبکدانه صنعتی در تولید بلوک سبک سیمانی استفاده شود به آن بلوک سبک صنعتی گفته میشود. معمولاً نامگذاری بلوک سبک صنعتی با برند تولید کننده سبکدانه یکی است. به عنوان مثال شرکت لیکا تولید کننده انواع سبکدانه صنعتی است و به بلوک سبک تولیدی این کارخانه بلوک لیکا گفته میشود. همچنین در تولید بلوک سیمانی سنگین از ترکیب ماسه و سیمان استفاده میشود. با توجه به اینکه قیمت تمام شده انواع بلوک ساختمانی سیمانی سنگین نسبت به بلوک سیمانی سبک کمتر است در نتیجه قیمت انواع بلوک سیمانی سنگین کمتر خواهد بود. از بلوک سبک سیمانی معمولاً در داخل ساختمان و از بلوک سیمانی سنگین در دیوارچینی محوطه استفاده میشود. مابین بلوک سیمانی از ملات ماسه سیمان به نسبت یک به سه استفاده میشود و معمولاً دیوار کشی با بلوک سیمانی در شرایطی که اجرای آن اصولی باشد و بلوک نیز پر سیمان و استاندارد باشد دیوار از استحکام بالایی برخوردار است. همچنین کارخانه سازنده و برند تولیدی سیمان بر قیمت آن اثر مستقیم دارد. به عنوان مثال در شرایطی که در تولید انواع بلوک ساختمانی سیمانی از سیمان تهران استفاده شود قیمت تمام شده بلوک نیز به تناسب بالاتر خواهد رفت. با توجه به این مطلب و همچنین نوسان قیمت سیمان تهران بر نوسان قیمت بلوک سیمانی نیز مؤثر است. در شرایطی که برق و یا گاز کارخانه سیمان قطع شود و در شرایطی که تعادل عرضه و تقاضا در بازار به هم بخورد با افزایش قیمت سیمان قیمت بلوک نیز دچار افزایش خواهد شد. البته برخی از تولیدکنندگان برای پایین نگه داشتن قیمت بلوک سیمانی مجبور به کاهش مصرف سیمان میشوند که این امر در استحکام بلوک تأثیر منفی میگذارد.

مزایای کلیدی بلوک سیمانی

• کاهش هزینه‌های ساختمانی: به دلیل ابعاد بزرگتر نسبت به آجر سنتی و کاهش نیاز به ملات، سرعت اجرا بالاتر رفته و هزینه نیروی کار و مصالح جانبی کاهش می‌یابد.

• وزن سبک و کاهش بار مرده: در صورت استفاده از سنگدانه‌های سبک (مانند لیکا یا پوکه معدنی)، وزن دیوار کاهش یافته و نیروی زلزله وارده به سازه (بار مرده) کمتر می‌شود؛ این امر طراحی اقتصادی‌تر مقاطع سازه‌ای را ممکن می‌سازد.

• مقاومت بالا در برابر حریق: ماهیت سیمان و سنگدانه‌های معدنی، بلوک سیمانی را در برابر آتش‌سوزی بسیار مقاوم می‌سازد و زمان ماندگاری سازه در برابر حریق را افزایش می‌دهد.

• عایق حرارتی و صوتی مناسب: بلوک‌های سیمانی سبک (به‌ویژه بلوک‌های دو یا چند جداره) می‌توانند به عنوان یک عایق حرارتی و صوتی مناسب عمل کنند و به صرفه‌جویی در انرژی کمک کنند.

• امکان اجرای سریع تأسیسات: قابلیت شیارزنی و تعبیه مسیرهای تأسیساتی در دیوارهای بلوک سیمانی نسبتاً آسان‌تر از دیوارهای بنایی سنتی متراکم است.

• پایداری شیمیایی و دوام: مقاومت بالایی در برابر رطوبت، پوسیدگی، حشرات موذی و کپک‌زدگی دارند و دوام طولانی‌مدت ساختمان را تضمین می‌کنند.

معایب و چالش‌های فنی بلوک سیمانی

معایب بلوک سیمانی غالباً در مقایسه با سیستم‌های نوین و در صورت عدم رعایت استانداردها بروز می‌کند:

• نیاز به ملات و فرآیند تر: علی‌رغم کاهش مصرف ملات نسبت به آجر، اجرای آن همچنان یک فرآیند تر است که زمان خشک شدن و گیرش نیاز دارد و با مفهوم ساخت‌وساز خشک فاصله دارد.

• احتمال جذب آب: بلوک‌های سیمانی غیر استاندارد یا تولید شده با سیمان نامرغوب، درصد جذب آب بالایی دارند که این امر به مرور زمان می‌تواند کیفیت عملکرد حرارتی و دوام دیوار را کاهش دهد.

• شکنندگی در حمل‌ونقل: بلوک‌های سبک سیمانی به‌ویژه در هنگام جابه‌جایی و تخلیه نیاز به دقت بالایی دارند؛ در غیر این صورت، احتمال شکستگی و افزایش ضایعات (پرت مصالح) بالا می‌رود.

• ایجاد پل حرارتی در ملات: ملات‌های سیمانی مورد استفاده برای اتصال بلوک‌ها، اغلب چگالی بیشتری دارند و نسبت به خود بلوک عایق کمتری هستند، که این امر می‌تواند در نقاط اتصال، پل‌های حرارتی ایجاد کرده و عملکرد کلی عایق‌بندی دیوار را تضعیف کند.

• نیاز به نازک‌کاری: سطح بلوک سیمانی نهایی نیاز به اجرای گچ و خاک، سیمان‌کاری یا پلاستر برای صاف‌کاری و آماده‌سازی جهت پوشش نهایی دارد که هزینه و زمان پروژه را افزایش می‌دهد.

مزایا و معایب انواع بلوک ساختمانی هبلکس

بلوک هبلکس یا Hebelex که به بلوک سبک گازی یا بلوک AAC معروف است در واقع نام تجاری این نوع بلوک است. بلوک هبلکس نام ثبت شده برند هبلکس رضوی در ایران است و تنها این کارخانه میتواند از نام بلوک هبلکس در تولیدات انواع بلوک ساختمانی سبک گازی AAC استفاده کند و معمولاً دیگر کارخانه ها از نام های مشابه با بلوک هبلکس استفاده میکنند. به عنوان مثال بلوک کیبکس که در شهر قم تولید میشود با برند کیبکس تولید و به فروش میرسد. بلوک هبلکس رضوی دارنده اولین نشان استاندارد و اولین بلوک سبک گازی دارای گواهینامه از مرکز تحقیقات مسکن ایران است و از این نظر با کیفیت ترین نوع بلوک هبلکس تولیدی در کشور است که وابسته به آستان مقدس حرم رضوی است. بسیاری از کارخانه ها در ایران اقدام به تولید انواع بلوک ساختمانی هبلکس میکنند که در این بین باید به برند کارخانه تولید کننده و همچنین دارا بودن نشان ملی استاندارد دقت کرد. یکی دیگر از مواردی که پیش از خرید بلوک هبلکس باید به آن دقت کرد این است که بلوک هبلکس یا بلوک AAC در واقع بلوک بتنی اتوکلاو شده است و در تولید آن از سیمان و سیلیس استفاده شده است و طرح اختلاط آن کاملاً علمی و مهندسی است. پس از گیرش اولیه بلوک در تونل اتوکلاو قرار میگیرد و محصول نهایی یک بلوک کاملاً استاندارد و مقاوم است. متاسفانه برخی از تولیدکنندگان انواع بلوک ساختمانی با سو استفاده از عدم آگاهی مشتریان در تولیدات خود از آهک بیشتری استفاده میکنند که محصول به دست آمده بلوک آهکی نام دارد و با بلوک هبلکس متفاوت است. قیمت هبلکس با توجه به مواد اولیه به کار رفته در آن و همچنین کیفیت مواد اولیه و برند کارخانه سازنده آن وابسته است. در تولید بلوک سبک از انواع آهک و پودر سیلیس و همچنین سیمان سفید استفاده میشود. معمولاً در تولید بلوک هبلکس رضوی از کوره اتوکلاو استفاده میشود. ذکر این نکته الزامی است که بلوک هبلکس استاندارد در کارخانه و توسط تونل اتوکلاو تولید میشود اما برخی از تولیدکنندگان انواع بلوک ساختمانی هبلکس بدون استفاده از تونل اتوکلاو و در شرایط کارگاهی اقدام به تولید بلوک هبلکس میکنند که این مسئله مستقیماً بر روی کیفیت نهایی اثرگذار است. هبلکس رضوی دارای بزرگترین تونل اتوکلاو در کشور است و مواد اولیه به کار رفته در تولید بلوک هبلکس رضوی از بهترین و با کیفیت ترین انواع بلوک AAC تولیدی در ایران میباشد. بلوک هبلکس عایق عالی صوت و حرارت میباشد و در مناطق سردسیر استفاده از آن توصیه میشود. همچنین برای اجرای دیوار هبلکس از چسب مخصوص آن استفاده میشود. چسب هبلکس به صورت پودری میباشد و با مخلوط کردن آن با آب به وسیله همزن برقی آماده میشود و در رج بین بلوک ها قرار میگیرد. همچنین در شرایطی که مطابق با پیوست ششم آیین نامه 2800 ایران نیاز به اجرای وال پست باشد میتوان انواع بلوک ساختمانی را به وسیله بست رادیکالی به وال پست یا وادار قائم متصل کرد. یکی دیگر از کارخانه های اصلی تولید بلوک هبلکس در ایران که در واقع بزرگترین تولید کننده بلوک هبلکس در ایران است کارخانه هبلکس اردکان است. کارخانه هبلکس اردکان در شهر ادکان واقع در استان یزد قرار دارد و زیر مجموعه کارخانه شیشه اردکان یزد است. شهر اردکان یزد به دلیل دارا بودن معادن سیلیس قطب صنعتی تولید شیشه و بلوک هبلکس است. در شهر اردکان یزد تعداد بسیاری کارخانه تولید بلوک هبلکس است و در زمان خرید باید به کارخانه سازنده آن توجه شود و از دارا بودن کارخانه به نشان ملی استاندارد ایران اطمینان حاصل کرد.

انواع بلوک ساختمانی سفالی

بلوک سفالی را بدون شک میتوان پر استفاده ترین انواع بلوک ساختمانی در ایران نام برد. بلوک سفالی همانطور که از نام آن مشخص است از خاک رس و در کارگاه آجرپزی تولید میشود. مرغوبیت خاک رس در کیفیت نهایی بلوک مؤثر است. به عنوان مثال خاک رس محدوده استان اصفهان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و عمده تولید انواع بلوک ساختمانی سفال نیز در این استان صورت میگیرد. البته خاک رس تهران و شال قزوین نیز کیفیت بالایی دارد و از این رو بلوک سفال تهران و قزوین نیز از کیفیت بالایی برخوردار است. البته باید به این نکته توجه کرد که نوع پخت بلوک سفالی در کوره بر کیفیت آن اثر مستقیم میگذارد و در شرایطی که پخت کوره غیر استاندارد باشد پس از مدتی بلوک سفالی دچار شوره خواهد شد و این شوره در نهایت بر روی گچ کاری و یا نمای ساختمان تأثیر خواهد گذاشت. از این رو توصیه میشود در شرایطی که تصمیم به خرید بلوک سفال 15 دارید از انواع استاندارد آن استفاده کنید تا در شرایط تغییرات آب و هوایی و بارندگی به نمای ساختمان آسیب وارد نشود. همچنین بلوک سفالی در دو نوع فوم دار با فوم ثابت و فوم متحرک و همچنین بدون فوم تولید میشود. معمولاً در شرایطی که دیوارکشی بیرونی ساختمان مدنظر باشد از انواع بلوک ساختمانی سفالی فوم دار با ملات ماسه و سیمان پرتلند استفاده میشود. معمولاً فومی که مابین بلوک قرار میگیرد همانند عایق صوتی و حرارتی عمل میکند و در مصرف انرژی در فصول سرد سال و از هدر رفت انرژی جلوگیری میکند.

مزایای کلیدی بلوک سفالی

• قیمت اقتصادی و دسترسی بالا: بلوک سفالی یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین مصالح بنایی در ایران است که تولید گسترده‌ای داشته و معمولاً در مقایسه با بلوک‌های سبک نوین، قیمت تمام شده پایین‌تری دارد.

• عایق حرارتی نسبتاً مناسب (به‌شرط استفاده صحیح): وجود حفره‌های هوایی در ساختار بلوک سفالی (به‌ویژه انواع فوم‌دار یا سه‌جداره)، تا حدی به عایق‌بندی حرارتی کمک می‌کند و عملکرد بهتری نسبت به بلوک‌های سیمانی متراکم و آجر توپر دارد.

• سهولت در اجرا و برش: به دلیل ساختار گلی و پختگی، برشکاری و اجرای آن با ابزارهای ساده امکان‌پذیر است و کارگران با آن آشنایی کامل دارند.

• وزن سبک (نسبت به آجر توپر): به دلیل وجود حفره‌ها، وزن دیوار نهایی ساخته شده با بلوک سفالی نسبت به دیوار آجری سنتی کمتر است و بخشی از بار مرده سازه را کاهش می‌دهد.

• چسبندگی مناسب با ملات: سطح بلوک‌های سفالی زبر است و گیرش و چسبندگی خوبی با انواع ملات‌های ماسه سیمان یا گچ و خاک ایجاد می‌کند.

معایب فنی بلوک سفالی

• عایق‌بندی حرارتی ضعیف (در مقایسه با $\text{AAC}$ و بلوک‌های سبک): ضریب انتقال حرارت ($\lambda$) بلوک سفالی معمولاً بالاست و به تنهایی نمی‌تواند الزامات سختگیرانه مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان را بدون عایق مکمل (مانند یونولیت یا پشم سنگ) تأمین کند.

• جذب آب بالا و ایجاد پل حرارتی در ملات: بلوک‌های سفالی جذب آب زیادی دارند. از سوی دیگر، ملات‌های افقی و قائم بین بلوک‌ها، چگالی بسیار بالایی دارند و ضریب حرارتی ضعیفی دارند. این ملات‌ها عملاً در طول دیوار، پل‌های حرارتی متعددی ایجاد می‌کنند.

• پرت و ضایعات بالا: بلوک‌های سفالی در برابر ضربات مکانیکی و هنگام حمل‌ونقل شکننده هستند، که این امر منجر به ضایعات بالای مصالح در محل پروژه می‌شود.

• زمان‌بر بودن نازک‌کاری: به دلیل سطح ناهموار و نامنظم بلوک‌ها، نیاز به اجرای ضخامت بیشتری از گچ و خاک یا پلاستر برای رسیدن به سطح تراز وجود دارد که زمان و هزینه نازک‌کاری را افزایش می‌دهد.

• مشکلات آکوستیکی: به دلیل جرم پایین و عدم وجود مواد جذب‌کننده صدا در ساختار، عملکرد ضعیفی در عایق‌بندی صوتی (کاهش نویز و انتقال صدا) دارند.

لیست قیمت بلوک ساختمانی

• قیمت بلوک هبلکس 15 سانتی هر عدد 41,600 تومان است.

• قیمت بلوک هبلکس 20 سانتی هر عدد 55,500 تومان است.

• قیمت بلوک سیمانی سبک 10 سانتی هر عدد 18,000 تومان است.

• قیمت بلوک سیمانی سنگین 20 سانتی هر عدد 18,000 تومان است.

• قیمت بلوک سفالی 20 سانتی هر عدد 5,300 تومان است.

• قیمت دیوار گچی 10 سانتی هر عدد 57,000 تومان است.